Fulgencio Batista (1901 - 1973) [Chính trị]

Nhà độc tài người Cuba. Batista hai lần cai trị Cuba, lần thứ nhất (1933 - 1944) với tư cách một nhà chủ trương cải cách hiệu quả, lần thứ hai (1952 - 1959) là một nhà độc tài tàn bạo. Trong thời gian ông vắng mặt 8 năm khỏi bộ máy chính quyền, có sự bộc phát về tham nhũng và phá võ các dịch vụ công cộng. Việc Batista trở lại nắm quyền được người dân hoan nghênh, cho tới khi ông biển thủ một số tiền lớn từ nền kinh tế đang phát triển của Cuba và lấp liếm với giới báo chí và Quốc hội. Chiến dịch du kích lâu dài của Fidel Castro cuốỉ cùng đã lật đổ ông ta vào năm 1958.

Friedrich Nietzsche (1844 - 1900) [Xã hội]

Ông là học giả cổ điển và là nhà tư tưởng vĩ đại người Đức. Nietzsche đã học ở trường Bonn và Leipzig, nghiên cứu vãn học và ngôn ngữ cổ điển. Từ năm 1869 - 1879, ông là giáo sư của trường đại học Basel và ông đã viết các cuốn sách Sự ra đời của bi kịch (1872), Quá trình suy nghĩ vào thời gian mà hầu hết không ai làm (1873-76), và Loài người, tất cả đều nhân tính (1878). Là nhà văn viết nhiều, ông vẫn tiếp tục viết sau khi về hưu, viết ra các tác phẩm như: Cái tốt và cái xấu, Bảng phả hệ về đạo đức, Thời kỳ thoái trào của những quan niệm sai lầm và Kẻ thù của Chúa Giê-su.

Fridtjof Nansen (1861-1930) [Khai phá & chế ngự]

Ồng là nhà thám hiểm và là một chính khách người Na Uy. Nansen thực hiện hành trình đầu tiên qua Greenland. Việc nghiên cứu dòng chảy ở Bắc Cực đã khiến ông tin rằng con tàu đóng băng sẽ trôi về Bắc cực. Ông đã thử nghiệm trên tàu Fram nhưng tàu trôi chậm buộc Nansen và người đồng hành phải đến Bắc cực bằng xe trượt tuyết do chó kéo. Họ đã đạt được 86 độ 14 phút, một kỷ lục mới. Nanse đã đoạt giải Nobel về công trình của ông ngay sau cuộc Cách mạng Nga.

Frederick II của Đan Mạch (1534 -1588) [Hoàng gia]

Hoàng đế Đan Mạch và Na Uy từ năm 1559. Triều đại được xác lập sau cuộc chiến 7 năm với người Thụy Điển, bắt đầu từ năm 1563, để giành quyền kiểm soát biển Baltic. Frederick có kế hoạch chinh phục Thụy Điển và hợp nhất cả ba nước nhưng hoàn toàn thất bại. Năm 1570, hòa bình lập lại yà Thụy Điểự độc lập. Sau đó, Frederick tận dụng và mở rộng quyền kiểm soát của Đan Mạch ở biển Batic để kiếm lợi nhuận xây dựng lại đất nước. Ông chính là người đã ủng hộ và tạo điều kiện cho nhà thiên văn học Tycho Brahe.

Franz Ferdinand, Hoàng tử nước Áo (1863 - 1914) [Hoàng gia]

Người thừa kế vương miện Habsburg của Áo và Hungary. Sau vụ tự tử của người em họ Rudoli năm 1889, và cái chết của người cha năm 1896, ông được thừa hưởng ngai vàng của người chú là Hoàng đế Franz Josef. Cực kỳ trung thành với nền quân chủ, ông chống lại mọi quý tộc muốn thách thức quyền lực của đế chế. Ông kịch liệt phản đối chủ nghĩa dân tộc ở Séc bi. Ngày 28/6/1914, ngày kỷ niệm sự kết thúc của nền độc lập Séc bi, ông đã đến thăm Sarajevo. Tại đây, ông cùng hoàng hậu Sophia bị người Séc bi theo chủ nghĩa dân tộc ám sát, họ là những kẻ đứng sau nhiều sự kiện dẫn đến sự bùng nổ của Thế chiến I.

Franz Josef Haydn (1732 - 1809) [Nghệ thuật & văn hóa]

Nhà soạn nhạc người Áo. Hay được dạy hát hợp xướng ở Nhà thờ lớn St Stephen, trước khi trở thành nhạc công chơi đàn thuê. Việc ông được chọn vào phục vụ trong gia đình Esterhazy năm 1761 là một bước ngoặt trong đời. Với tư cách nhạc trưỏng chịu trách nhiệm sáng tác và biểu diễn nhạc thính phòng, nhạc giao hưởng, opera và hợp xướng, ông có cơ hội rất tốt để phát triển năng khiếu thiên bẩm của mình. Là một nhà soạn nhạc vĩ đại, Haydn có ảnh hưởng sâu sắc đến các thế hệ nhạc sĩ tiếp sau, ông cũng là người đặt nền móng cơ bản cho tứ tấu đàn dây và giao hưởng cổ điển.

Franklin D. Roosevelt (1882 -1945) [Chính trị]

Là tổng thống thứ 32 của Mỹ (1933-1945). Roosevelt là người giữ vị trí lãnh đạo tối cao lâu nhất, ông đắc cử 4 lần 12 năm nhiệm kỳ trong suốt cuộc Đại suy thoái và Chiến tranh thế giới lần thứ II. Năm 1933, Roosevelt đã ban hành Chính sách kinh tế xã hội mới, cứu trợ người thất nghiệp và những người bị mất trang trại và nhà cửa. Sau đó, ông đánh thuế nặng với người giàu và đảm bảo an ninh xã hội. Roosevelt miễn cưõng đưa nước Mỹ tham chiến trong Chiến tranh thế giới lần thứ II, song sau khi bị ném bom ở Trân Châu cảng năm 1941, ông gửi quân đội tới châu Âu. Cùng với Churchill và Stalin, Roosevelt trở thành một trong ba nhà lãnh đạo lớn của quân Đồng minh trong cuộc chiến tranh này.

Francois Mitterrand (1916 -1996) [Chính trị]

Tổng thống Pháp (1981-1995). Mitterrand đã sáng lập ra Đảng Xã hội Pháp năm 1971 và đánh bại Giscard d’Etaimg năm 1981 để trở thành chủ tịch đảng xã hội đầu tiên. Sau khi đưa ra một vài chính sách kinh tế theo cánh tả như quốc gia hóa những ngành công nghiệp mũi nhọn, Mitterrand đã bãi bỏ những ngành này vào năm 1983 sau khi tình hình tài chính của Pháp trở nên tồi tệ. Ke từ đó, ông thực hiện cách tiếp cận thị trường tự do và dần dần cai trị đất nưốc theo đường lối ôn hòa. Các đảng viên Đảng Xã hộí mất đa số phiếu năm 1984 và Mitterrand buộc phải lập chính phủ gồm thủ tướng phái cánh hữu, Jaques Chirac. Năm 1988, ông đánh bại Chirac để ứng cử nhiệm kỳ 7 năm mà ông tập trung vào khuyến khích thống nhất Châu Âu.

francisco pizarro (khoảng năm 1475- 1541) [Khai phá & chế ngự]

Nhà thám hiểm người Tây Ban Nha và là người chinh phục Peru. Ông học cách sinh sống của đế chế trong hai cuộc thám hiểm (1524 đến 1525 và 1526 đến 1528), Pzarro đến Tây Ban Nha nhằm tranh thủ sư ủng hộ hoàng gia và Trăm 1531, ông nho neo ch tít Parama cho Peru cùng với đoàn 180 người. Ông dễ dàng chinh phục người Inca, hành quyết thủ lĩnh Ataimalpa cửa họ và thiết lập thành phố Lima là thả đo mối Lòng tham của vàng và bạc đươc thề hiện bằng hành động những tác phẩm làm bằng kim loại đều bị nóng chảy và biến mất.

Fidel Castro (sinh năm 1926) [Chính tri]

                          

Vị lãnh tụ người Cuba (từ năm 1959). Castro (cùng với các anh trai là Raul và Che Geuvara) tham gia chiến dịch du kích chống lại độc tài Batista. Khi giành lại được chính quyền, ông chuyển đổi Cuba thành một quốc gia cộng sản đầu tiên ỏ châu Mỹ Latinh, cùng vối những cải cách theo chủ nghĩa Mác về công nghiệp và nông nghiệp. Ông vượt qua mọi khó khăn gặp mối liên hệ chặt chẽ với Xã và thoát khỏi những cuộc gầm trong cuộc xâm lược và cuộc kháng hoảng tên Tuha. Hiến pháp mới năm 1976 tổ chức Đại hội toàn quốc đã bầu Castro làm Chủ tịch nước. Cuộc phong tỏa kính tế kéo đài Fidei Gastra, lãnh tụ Đảng Cộng sản Cuba của Mỹ và sư kết thóc các mối trơ cấp của Xô viết đã khiến nền kinh tế Cuba suy sụp và cô lập Castro. Ông đưa ra hình thể tự do kinh doanh trong giới hạn ngay sau cuộc biểu tình chống chính quyền năm 1993.

Ferdinand Magellan (1480-1521) [Khai phá & chế ngự]

Nhà hàng hải và là nhà thám hiểm Bồ Đào Nha. Magellan là người Châu Âu đầu tiện băng qua Đại Tây Dương, nơi do ông đặt tên và là người đầu tiên đi vòng quanh thế giới bằng đường biển - trên hành trình về phía tây, ông đã qua đỉnh phía Đông và ông đã đến sớm nhất. Hành trình đã giúp ông khẳng định quan niệm trái đất là hình cầu, chứng minh rằng các đại dương được nối liền với nhau và có thể dự tính được phạm vi và hình dáng của Nam Mỹ và độ rộng lớn thực của Thái Bình Dương. Hành trình vĩ đại (1519-1521) đã gặp phải nhiều rủi ro như nổi loạn, bệnh scobut (thiếu Vitamin C) và tình trạng gần chết đói. Magellan bị người đảo Philippine giết.

Ferdinand (1452 - 1516) và Isabella của Tây Ban Nha (1451 - 1504) [Hoàng gia]

Ferdinand là vua xứ Aragon từ năm 1479, trở thành vua xứ Castile nhờ cuộc hôn nhân với Isabella, trị vì thêm Naple nhờ thắng trận năm 1504. Quyền cai trị Castile được trao lại cho con gái họ sau khi Isabella mất, nhưng chồng bà, Philip của Hà Lan mới là người trị vì với tư cách nhiếp chính cho đến khi qua đời năm 1506. Ferdinand lấy lại Castile và trao hoàn toàn quyền thừa kế cho con trai mình là Charles V, Hoàng đế La Mã thần thánh, năm 1516. Triều đại này là thời điểm người đạo Hồi bị trục xuất hoàn toàn khỏi Tây Ban Nha (1492), và quốc gia này trở thành một nước Thiên Chúa giáo. Đất nước được trị vì theo chế độ quyền lực tập trung nhưng mỗi vùng vẫn duy trì bản sắc của mình. Quyền lực phong kiến sụp đổ, ảnh hưởng của nghị viện suy giảm, quan chức do hoàng đế chỉ định thay thế quan chức địa phương. Bất cứ người Hồi giáo hay Do Thái nào không chịu cải đạo sẽ bị trục xuất, việc này khiến Tây Ban Nha mất đi nhiều nhân tài. Tay sai của giáo hoàng đã lập nên một Tòa án dị giáo để áp đặt Thiên chúa giáo chính thống. Ferdinand và Isabella đã cấp kinh phí cho chuyến thám hiểm của Christopher Columbus năm 1492 nhằm tìm ra một con đường đến châu Á theo hướng Tây. Việc tình cò phát hiện ra châu Mỹ đã khiến thế lực của Tây Ban Nha được mở rộng, nhờ việc truyền bá tôn giáo ở Tân Thế giói.

Đạo luật liên minh (1707) [Chính trị]

Hợp nhạt chính thức chính phủ các nước Anh và Seotland. Mặc dù các vua Stuart đã cùng nhau trị vì cả hai nước từ năm 1603, song hiệp ước này mới hình thành Liên hiệp Vương quốc Anh. Quốc hội Scotland bị giải tán và không họp quốc hội cho mãi tối năm 1999, song Scotland vẫn giữ nguyện hệ thống luật pháp của mình. Tuy nhiên, mục đích của đạo luật này là nhằm dập tắt những hy vọng của những người ủng hộ James II khôi phục ngôi vua của Stuart; theo điều khoản trong đạo luật này, ngôi vua được truyền cho Quốc hội Đức ở Hanover sau khi Nữ hoàng Anne băng hà. Đây cũng là đạo luật kinh tế về thương mại tự do giữa hai vùng chung biên giới.

Dwight Eisenhower (1890 - 1969) [Chính trị]

Đại tướng kiêm Tổng thống Mỹ từ 1953 - 1961, người chỉ huy quân đội Mỹ trong Thế chiến II. Eisenhower được chỉ định làm chỉ huy tối cao của quân đội Đồng minh, ông cũng là người đã lên kế hoạch tiến vào nước Pháp qua eo biển vào ngày D. Sau chiến tranh, ông tổ chức lực lượng phòng thủ của Nato, sau đó đắc cử tổng thống năm 1952. Ngay cả khi chiến tranh Triều Tiên đã chấm dứt, Eisenhower vẫn tiếp tục chính sách Chiến tranh lạnh của Harry s.Truman, chính sách của ông là kìm hãm. Chủ nghĩa cộng sản ở Trung Đông. Năm 1956, Eisenhower dễ dàng đắc cử nhiệm kỳ thứ 2. Khi vấn đề nhân quyền trở thành điểm nóng, ông đã đưa quân đội liên bang đến Little Rock, Arkansas để bắt buộc thi hành lệnh của tòa án về cấm phân biệt chủng tộc trong trường học.

Dòng đạo Cistercian [Tôn giáo]

Dòng đạo đặt theo tên của một tu viện ở Citeaux, do St Robert xứ Molesme sáng lập năm 1098. Dòng đạo này còn khắt khe hơn cả Dòng Benedictine trước đó. Bernard (1190 -1253), tu viện trưởng, người sáng lập ra tu viện Clairvaux là nhân vật điển hình nhất của dòng Cistercian. Dòng Cistercian phát triển nhanh chóng, đến năm 1200, đã có hơn 500 tu viện trên khắp châu Âu. Cuộc sống của các thầy tu Cistercian rất khắc khổ: tu viện được xây ỏ những nơi hẻo lánh, ăn chay nghiêm ngặt, im lặng tuyệt đốỉ và lao động chân tay. Họ trỏ thành những người đầu tiên khai hoang để phát triển nông nghiệp. Lối sống của họ có ảnh hưởng đến tất cả các dòng đạo khác và đã trở thành bắt buộc đối với mọi dòng đạo từ năm 1215. Ngày nay, dòng Cistercian đặc biệt phát triển ở Mỹ.

Dòng tu (1215) [Tôn giáo]

Một dòng tu do St Dominic (1170 - 1221) sáng lập, chuyên nghiên cứu và thuyết giảng, còn được biết đến dưới cái tên “Các thầy tu thuyết giảng” hay “Các thầy tu đen”. Các thầy tu dòng đạo này sống nghèo khổ và dựa vào của bố thí. Dòng đạo được truyền bá rất nhanh. Năm 1475, Giáo hoàng Sixtus thu hồi sắc lệnh buộc sống nghèo khổ, cho phép dòng đạo này có của cải và thu nhập. Họ chủ yếu quan tâm đến học thuật, nghiên cứu về thần học vói St Thomas Aquinas là một trong những tác phẩm lớn nhất.

Dmitri Mendeleev (1834-1907) [Khoa học & công nghệ]

Người phát minh ra bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. Năm 1869, Dmitri Mendeleyve đã công bố bảng tuần hoàn mà ông đã phát minh cho các nguyên tố hóa học. Các nguyên tố hoá học giống nhau được xếp thành 1 nhóm theo hàng thẳng đứng, nhưng các nguyên tố xuất hiện theo trật tự khối lượng nguyên tử tương đối (RAM) theo thời gian. Mendeleyev đã dự đoán chính xác việc phát hiện ra các nguyên tố để lấp vào khoảng trống.

De Stijl (1917) [Nghệ thuật & văn hóa]

Trường phái nghệ thuật, xuất phát từ tiếng Hà Lan, có nghĩa là “phong cách”. De Stijl vốn là tên một tập san do hai họa sĩ người Hà Lan, Piet Mondrian (1872-1944) và Theo van Doesburg xuất bản năm 1917, vì thế nó trở thành tên của trường phái hội họa mà tạp chí đó giới thiệu. Phong cách De Stijl đặc trưng bởi hình khối và màu sắc rõ ràng, tiêu biểu là những bức phác họa táo bạo của chính Mondrian. Điều ngộ nghĩnh là những bức phác họa này lại rất đơn giản. Phong cách De Stijl ảnh hưởng đến đường nét rắn chắc của kiến trúc hiện đại sau này.

David Livingstone (1813-1873) [Khai phá & chế ngự]

Là bác sĩ người Scotland, là nhà truyền giáo và là một trong những nhà thám hiểm đầu tiên của Châu Phi. Từ năm 1840, Living Stone đã thám hiểm vùng đất mà không có người Châu Âu nào ở đó, kể cả Sa mạc Kalahari. Vào năm 1855, ông đã theo dòng sông Zambezi đến cửa Ấn Độ Dương và phát hiện ra thác Victoria. Năm 1866, ông dẫn đầu đoàn thám hiểm đến khám phá thượng nguồn sông Nile và Công-gô. Cuộc thám hiểm của ông đã dẫn đến việc sửa đổi lại tất cả cấc bản đồ đương thời. Hơn nữa, ông cũng quan tâm đến việc người Ả Rập và Bồ Đào Nha ngược đãi những người Châu Phi bản xứ, việc này đã góp phần vào việc bãi bỏ chế độ mua bán nô lệ.

David Hume (1711-1776) [Xã hội]

Triết gia, nhà sử học người Scotland. Hume phát triển tư tưởng rằng con người có thể chẳng biết gì ngoài kinh nghiệm và nhận thức của chính họ; ông tranh luận rằng chúng ta không thể biết chắc chắn về nguyên nhân và hậu quả ngay cả khi chúng ta đã được trải nghiệm trước đó ông phản đối những luật lệ mang tính khoa học, và cho rằng khái niệm đúng sai không dựa trên lý trí và đóng góp vào học thuyết kinh tế, có ảnh Triết gia David Hume tranh luận rằng, con người chẳng biết gì ngoài kinh nghiệm và nhận thức của chính họ hưởng tới Adam Smith. Cuốn Lịch sử nước Anh của ông mô tả các lực lượng kinh tế và trí thức, những người là một phần của lịch sử.

Dân du cư [Xã hội]

Dân cư hoặc bộ tộc di cư để tìm nước uống, thức ăn và vùng đất chăn nuôi gia súc. Sự tồn tại của dân du cư rõ ràng có từ thời Kinh thánh và tiếp tục cho đến ngày nay, chủ yếu ở Châu Phi và một phần Đông Âu. Hiện nay, dân du cư gồm có dân tộc Ả Rập, người Ả Rập du cư, người Masai ỏ Đông Phi, bộ tộc người lùn du cư, người Akka ỏ lưu vực Ule và trong phạm vi nhỏ hơn, thổ dân Australia. Trong lịch sử, bộ tộc du cư chủ yếu bao gồm người Alans, người Phổ, Sarmatians, Scythians và người Mông cổ, dẫn đầu là vua Genghis. Ở Bắc Phi, phần lớn người Mỹ bản xứ là dân du cư, bao gồm người Cheyenne và Comanche.

Yasser Arafat (sinh năm 1929) [Chính Trị]

Thủ lĩnh Palestin, Chủ tịch Tổ chức Giải phóng Palestin (PLO) từ năm 1969. Arafat luôn luôn xuất hiện trưốc công chúng đội chiếc khăn trùm đẩu biểu tượng của người Bơ-đun, chỉ huy phong trào PLO từ hoạt dộng khủng bố tới ngoại giao từ cuối thập niên 1980. Hiệp định Yasser Arafat, lãnh tụ Palestin, Chủ tịch tổ chức giải phóng Palestin (PLO) hòa bình Olso 1993 với Israel dẫn tới chế độ tự quản Palestin hạn chế ở Jericho và dải Gaza vào năm 1994; Arafat, Shimon Peres và Yitzhak Rabin đã giành được giải thưởng Nobel Hòa bình năm 1994 vi những nỗ lực này. Những thỏa thuận sau đó dẫn tới sự mở rộng từ từ chế độ từ tự quản ở Bờ Tây và Arafat được bầu là Tổng thông Palestin - lãnh thổ đã được kiểm soát vào năm 1996.

Xu hướng nghệ thuật và thủ công (Thế kỷ XIX) [Nghệ thuật & Văn hóa]

Xu hướng mỹ học và chính trị ở cuối thế kỷ XIX. Bắt nguồn cảm hứng từ những tác phẩm của nhà phê bình John Ruskin (1819 - 1900), và việc ông lên án hệ thống sản xuất công nghiệp, mà ông tin rằng đã hạ thấp giá trị, chất lượng của cả những kỹ năng của thợ thủ công và thị hiếu của người tiêu dùng, một lượng lốn các họa sĩ và những nhà phê bình kêu gọi sự trở lại các tiêu chuẩn thời Trung cổ Ruskin tin rằng linh hồn của tính sáng tạo tập thể đã đi từ việc xây dựng các nhà thờ theo kiến trúc Gô-tích ở thời Trung cổ có thể tạo ra với những chân giá trị trong thời kỳ này tới các thợ thủ công và phường hội của họ. Bắt đầu với học thuyết trừu tượng, những quan niệm của Ruskin sớm được họa sĩ, nhà thờ William Morris (1834 - 1896) thể hiện bằng cách sản xuất đồ đạc, giấy dán tường, vải vóc, sách vở làm bằng tay phục vụ cho tiêu dùng. Mãi đến năm 1888, rốt cuộc xu hướng này mới hình thành Hội triển lãm nghệ thuật và thủ công chính thức: thời gian này ảnh hưởng của nó đã vươn tới châu lục, nơi thúc đẩy sự phát triển Nghệ thuật mới.

Xu hướng nghệ thuật Baroc (Thế kỷ XVII) [Nghệ thuật & Văn hóa]

Phong cách nghệ thuật và kiến trúc. Liên quan tới phong trào chống cải cách ở thế kỷ XVII, khi Giáo hội Thiên chúa nỗ lực lấy lại thế chủ động về tâm linh từ phía những kẻ phiến loạn đạo Tin Lành, xu hướng nghệ thuật Baroc đem đến cho người xem xúc cảm mãnh liệt và sự tinh xảo về kỹ thuật. Tác phẩm của Gianlorenzo Bernini (1598 - 1680) và đặc biệt là tác phẩm Sự nhập định của Thánh Theresa (1645 - 1652), thể hiện phong cách nghệ thuật Baroc ở đỉnh điểm nhất. Thách thức với tính mộc mạc chân phương nổi bật của kiến trúc đạo Tin Lành và tính lạnh lùng của phong cách phản đối những hình ảnh tôn giáo, các nhà thờ Thiên chúa được trát vữa phát triển mạnh, các bức tượng mạ vàng cùng những hàng cột đá hoa cương, và trong những bức tranh vẽ như thật, tinh xảo trên trần nhà về các thánh bay hướng lên thiên đàng. Tuy nhiên, tính hoa mỹ chỉ là một phần: sự vượt quá giới hạn một cách phóng túng trong nghệ thuật Baroc về chi tiết luôn thấy được sự dung hòa trong tác phẩm. Nghệ thuật Baroc thể hiện sự u ám qua ánh sáng và bóng tối trong những tác phẩm Night Watch (1642) của Rembrandt hay Water- carrier of Seville (1619) của Velazquez. Chiều sâu của con người trong những bức vẽ thể hiện sự không tương xứng của các đường nét đơn giản lồng vào nhau trong nghệ thuật Baroc và sự duy linh của Thiên chúa. Mặc dù trong thời kỳ chống lại cải cách, song nghệ thuật Baroc lại giá nến theo phong cách Barốc hoa mỹ của phong cách tân cổ điển lần đầu tiên được sử dụng tại châu Âu cuối thế kỷ XV và sau đó du nhập vào Anh thuộc về một thời đại tiến bộ về khoa học và nhận thức về tâm lý học đang tăng lên.

World Wide Web (WWW) [Khoa học & công nghệ]

Phiên bản mới nhất của hệ thống mạng Internet, cho phép duyệt qua lĩnh vực Internet bằng cách sử dụng một hệ thống chung gọi là Siêu văn bản hoặc Ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản (HTML).
Mạng Internet được tạo ra vào năm 1984 là phương tiện truyền thông giữa các trường đại học của Mỹ. Hoạt động truy cập trong nước bắt đầu từ những năm đầu thập niên 1990 khi đứng vững về mặt kinh tế. Kể từ đó Internet phát triển thành một hiện tượng toàn cầu, www kết nối tất cả lĩnh vực, vùng miền trên toàn thế giới. Thông tin được truy cập trên trang web (địa chỉ trang web URL) bao gồm các địa chỉ website do máy chủ lưu giữ.

Woodrow Wilson (1856-1924) [Chính trị]

Tổng thống thứ 28 của nước Mỹ (1913-1921). Là người lãnh đạo quân Mỹ trong cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất, Wilson miễn cưỡng tuyên chiến với Đức vào năm 1917. Ông đã có một bài phát biểu nổi tiếng, “Mười bốn luận điểm” (Đường lốỉ chỉ đạo hòa bình), và tham dự Hội nghị hòa bình Paris năm 1919, thành lập Hội quốc liên, tiền thân của tổ chức Liên hợp quốc.

Winston Churchill (1874 - 1965) [Chính trị]

Chính khách người Anh. Được bầu vào Quốc hội lần đầu năm 1900. Trong Đại chiến Thế giới lần thứ I (1911 - 1915), Churchill giữ chức đô đốc hải quân và từ chức sau khi chiến dịch Dardannelles thất bại. Sự nghiệp chính trị của Churchill rất chìm nổi tham gia nôi các của cả hai đảng Tự do và Bảo thủ, giữ chức Bộ trưởng Bộ Tài chính từ 1924 đến 1929, lên nắm chức Thủ tướng thay Chamberlain năm 1940 và nổi tiếng vì vai trò lãnh đạo nổi bật trong Đại chiến Thế giới lần thứ II. Ngay cả khi Đảng Lao động giành chiến thắng trong cuộc cuộc bầu cử năm 1945, Churchill vẫn giữ chức Thủ tướng từ 1951 đến 1955. Ông viết rất nhiều tiểu sử, hồi ký và giành giải Nobel văn học năm 1953. Vinston Churchil, một trong những chính khách có ảnh hưỏng nhất của Anh.

Willy Brandt (1913 - 1992) [Chính trị]

Nhà lãnh đạo chính trị người Đức. Là một thành viên đảng Dân chủ xã hội, Bran được bầu là thị trưởng Tây Berlin (1957-1966); tại đây ông đã giành được sự chú ý của quốc tế đối với việc ông giải quyết cuộc khủng hoảng Bức tường Berlin. Mục tiêu chính trong sự nghiệp chính trị của ông (ông là bộ trưởng ngoại giao Tây Đức (1966- 1969), và thủ tướng (1969-1974) là chính sách bình thường hóa quan hệ của phương Tây với Đông Âu và Liên Xô (chính sách phương Đông) - mong muốn tăng cường quan hệ với Đông Đức và Liên Xô. Brandt bị buộc từ chức sau khi phát hiện ra một gián điệp Đông Đức trong nội bộ chính phủ của ông.

William I của nước Anh (1027-1089) [Hoàng gia]

Biệt danh “Người chinh phục” và là vua nước Anh từ năm 1066. Ông là đứa con không hợp pháp của Robert, quận công Norman, William kế vị tưóc hiệu quận công vào năm 1035. Ong lên ngôi vua bằng lời hứa suông của Edward “Kẻ thú tội” và lời thề trung thành với chế độ phong kiến của Harold, bá tước xứ Wessex. Tuy nhiên, Harold kế vị Edward và William thách thức ông. Quận công William giành thắng lợi trong trận chiến Hastings vào năm 1066. William lên ngôi vào ngày Lễ giáng sinh năm 1066, nhưng bốn năm chiến tranh sau đó đảm bảo an ninh cho miền Bắc, cùng với việc Scotland đầu hàng

năm 1072.

Ông thực hiện thành công cuộc xâm nhập vào nước Anh của người Norman. ông xây dựng một nhà nước Norman hùng mạnh trên cơ sỏ các thiết chế và pháp luật Saxons. Ông giữ cho hoàng gia quyền lực lớn về quân sự, pháp luật, kinh tế và áp đảo Nhà thờ. Năm 1086, theo lệnh của ông, mọi đất đai ở Anh được đo đạc để tiện lợi cho việc thu thuế. Các kết quả được ghi trong cuốn Sách phán xét cuối cùng.

William Shakespeare (1564-1616) [Nghệ thuật & văn hóa]

Là nhà thơ, nhà soạn kịch người Anh. Ông sinh ra ở Stratird upon Avon, có làm nghề may găng tay. Shakespeare theo học ở một trường địa phương trước khi kết hôn vối Anne Hathaway, con gái một nông dân, và họ có với nhau 3 mặt con (theo tài liệu mật cho rằng gia đình ông theo Công giáo và bị ngược đãi). Sau khi ông chuyển tới Luân Đôn để tìm kiếm vận may, tại đây ông nhận ra quê hương của Willam Shakespeare ca kịch chào đón ông. Mặc dù ông làm rất nhiều thơ (nhiều bài trong sô đó là những bài thơ trữ tình nổi tiếng), song ông lại là một nhân vật nổi tiếng trong lĩnh vực ca kịch của văn học Anh. Những tác phẩm hài kịch như Giấc mộng đêm hè, Nếu bạn thích, cùng các tác phẩm bi kịch như Hamlet và Vua Lear, cả hai tác phâm đều là những thành công về thương mại thời bấy giờ và là tác phẩm kinh điển của mọi thời đại.

Wilhelm Roentgen (1845- 1923) [Khoa học & công nghệ]

Nhà vật lý người Đức. Năm 1895, khi thử nghiệm dòng điện truyền trong chất khí, Wilhelm nhận thấy rằng thử nghiệm của ông tạo ra một lớp huỳnh quang bao phủ hình ảnh. Sau đó, ông đã khám phá ra những tia bí ẩn sẽ xuyên qua một số vật chất nhưng lại không xuyên qua một số vật chất khác. Ông gọi chúng là tia X và bắt đầu thử nghiệm với những tấm kính ảnh. Chụp X quang là một bưóc tiến cách mạng trong ngành y, cho phép các bác sĩ nhìn thấy các bộ phận bên trong cơ thể con người mà không phải khám xét cơ thể. Rontgen được trao giải Nobel về vật lý vào năm 1901.

Walt Disney (1901 -1966) [Nghệ thuật & văn hóa]

Nhà sản xuất phim hoạt hình người Mỹ. Walter Elias Disney sinh tại Chicago, là người đã tạo ra hình ảnh chú chuột Mickey. Ông đã từng làm họa sĩ quảng cáo nhiều năm trước khi tự thành lập một hãng phim hoạt hình. Mickey xuất hiện trong những bộ phim đầu tay của hãng Disney: Ngớ ngẩn nhạt nhẽo và Tầu thủy Wilie, cùng sản xuất trong năm 1928. Chú chuột Minnie tại Eurodisney, một phiên bản châu Âu của sản phẩm sáng tạo của Walt Disney, công viên Disneyland. Nàng bạch Tuyết và bảy chú lùn, sản xuất năm 1937, đã mở đầu cho một thể loại phim mới, phim truyện dài, trong đó có những bộ phim tiêu biểu như Fantasia (1940), Dumbo (1941) va Bambi (1942). Trong những thập kỷ tiếp theo, Disney và các cộng sự đã thu hút sự chú ý của cả thế giới bằng việc tạo ra các nhân vật hoạt hình nổi tiếng. Công viên Disneyland khai trương năm 1955 là ý tưởng riêng của Disney.

Wernher von Braun (1912 - 77) [Khoa học & Công nghệ]

Kỹ sư người Đức. Wernher von Braun là một trí tuệ thiên tài trong sự phát triển tên lửa VI và V2 cho Adoil. Nhà vật lý học người Đức. Năm 1927, Heisenberg đưa ra “định luật khả biến” của định lượng cơ học, với nội dung không thể cùng lúc đo được vị trí và định lượng của một phân tử vì với hệ thống chia độ phần nghìn, việc đo đạc sẽ gây nhiễu loạn phân tử khiến kết quả đo đạc trở thành vô giá trị. Hitler trong Thế chiến thứ II. Braun tiếp tục phát triển tên lửa thần nông cho các nhiệm vụ của tàu Apollo của Mỹ trong thập niên 1960 và 1970.

Vua Hồi (Khalip) (632-1258 SCN) [Xã hội]

Là người đứng đầu, vị thủ lĩnh của cộng đồng người Hồi giáo. Khi Mohammad chết vào năm 632 sau Công nguyên, chế độ các vua Hồi giáo được thiết lập vối người đứng đầu là Khalip - “người kế vị” hay “người kế vị Sứ giả của Thượng đế’. Khalip đầu tiên, Abu Bakr, và người kế vị là Ưmar ibn al-Khattab, sau đó là ưthman và Ali, được coi là những Khalip chính thông, “hoàn hảo” hay “người dẫn đường đúng đắn”. Các thủ lĩnh của Damascus và Baghdad cũng có những tước hiệu này như ở Cordoba và Ai Cập. Các vua Ottoman cũng tuyên bố những tước hiệu này vào năm 1517 và sử dụng chúng cho tới năm 1924. Những người theo đạo Hồi tin rằng không có Khalip nào chính thống cả trừ khi ông ta là hậu duệ trực tiếp của Mohammad.

Vua Charles IX của nước Pháp (1550- 1574) [Hoàng gia]

Vua nước Pháp từ năm 1560, con trai của Henri II. Ông kế vị người anh trai là Francois II lên làm vua khi mới 10 tuổi và người mẹ người Italy công giáo của ông, Catherine de Medici, lên cầm quyền nhiếp chính trong một thập kỷ. Henri II khủng bố những người Pháp theo đạo Tin Lành, nhưng Charles lại bị chi phôi bởi vị lãnh tụ của họ là đô đốc người Pháp Gaspard de Coligny cảm thấy sợ hãi, thái hoàng thái hậu Catherine buộc Charles tiến hành vụ thảm sát thánh Bartholomew từ ngày 24 tháng 8 đến ngày 03 tháng 10 năm 1572. Khoảng 25.000 người Pháp theo đạo Tin Lành đã bị giết chết.

Vua Charles I của nước Anh (1600-1649) [Hoàng gia]

Lên ngôi vua nước Anh năm 1625, bị hành hình năm 1649. Bị quốc hội từ chối cấp tiền, vua Charles cho giải tán quốc hội vào năm 1629, phải sử dụng hệ thông thuế khóa của các quận ven biển. Điều này đã khuyến khích sự oán giận, lại thêm sự kích động đốỉ với chính sách tôn giáo của ông, coi đó là hành động ủng hộ công giáo, và đưa lên hàng đầu khi ông áp đặt cuốn sách kinh thuộc Anh giáo ở Scotland. Quốc hội được triệu tập lại năm 1640 nhưng lại bị giải tán khi từ chối của cải cho tới khi mối bất hòa được giải quyết. Người Scotland xâm lược và quốc hội được triệu tập, cấm việc lộng quyền của vua Charles. Tháng 8 năm 1642, Charles thách thức quốc hội dẫn tới chiến tranh, dẫn tới trận thua cuốỉ cùng tại Naseby năm 1945. Âm mưu sau đó của ông dẫn tới phiên tòa xử ông tử hình.

Vua Charles VIII của Pháp (1470-1498) [Hoàng gia]

Vua nước Pháp từ năm 1483. Chị gái của Charles là Anne cùng chồng là Pierre de Bourbon, nắm quyền nhiếp chính do Charles còn trẻ, ốm yếu và ngu dốt. Khi thiết lập được quyền hành chịu ảnh hưởng của toà án, Charles nhường lại vùng lãnh thổ nhằm theo đuổi mục tiêu về vương quôc Naples. Chiến dịch tốn kém của ông năm 1494-1495 đã đưa ông lên ngôi Naples, nhưng ông bị buộc phải chiến đấu ở Fornovo hòng trốn thoát, song ông chết trong một chiến dịch khác.

Vua Charles VI, Hoàng đế La Mã thần thánh (1685-1740) [Hoàng gia]

Hoàng đế La Mã thần thánh từ năm 1711. Charles lên ngôi vua Tây Ban Nha năm 1700. Năm 1711, ông thừa kế tước vị của người anh trai ở Áo, giúp ông có được sự ủng hộ trong cuộc chiến tranh giành quyền kế vị ngôi vua Tây Ban Nha. Từ năm 1716-1718, Charles chiếm được Đông Âu từ đế chế Ottoman, song đến năm 1740, ông mất phần lớn những gì đã đạt được. Hy vọng của ông rằng cô con gái Maria Theresa có thể nối ngôi ông làm Nữ hoàng nước Áo được dàn xếp bằng cuộc chiến tranh giành ngôi vua nước Áo.

Vua Carlos I của Bồ Đào Nha (1863-1908) [Hoàng gia]

Vị vua áp chót của Bồ Đào Nha. Lịch sử Bồ Đào Nha trong thế kỷ thứ XIX rung chuyển bởi các cuộc xâm lân trong thời gian các cuộc chiến tranh Napoleon, nội chiến và những mốỉ thù hận chính trị. Dưói thòi Luis (1861- 1889), chủ nghĩa cộng hòa lớn mạnh trong khi những người ủng hộ sự thông trị của hoàng đế Bồ Đào Nha nhận thấy tham vọng của họ của châu Phi bị ngưòi Anh hạn chế. Các chính phủ không thể giải quyết những vấn đề của Bồ Đào Nha, cho phép những người theo chủ nghĩa cộng hòa giành được cơ sở ỏ các thị trấn. Joao Franco được chỉ định làm thủ tướng vào năm 1906, cũng không thể đoàn kết những người theo chủ nghĩa quân chủ thù địch và bị nghi là bòn rút công quỹ cho Carlos và có âm mưu thù địch. Năm 1908, Carlos và con trai ông là Luis bị ám sát ỏ Lisbon 1 những người ủng hộ chủ nghĩa cộng hòa vui mừng với sự kiện này và lật đổ con trai út của ông là Manuel II vào năm 1910.

Vua Asoka (269-232 TCN) [Hoàng gia]

Vua Ấn Độ Asoka cai trị Ấn Độ trong 40 năm, Thời kỳ đầu triều đại của ông, ông một mình vào một chiến dịch quân sự mở rộng đế chế, tuy nhiên ông đã quá sốc với nỗi khiếp sợ và cuộc đổ máu đến mức ông chuyển hướng sang đạo Phật - lúc đó mới chỉ là một giáo phái nhỏ - và chọn đạo Phật làm quốc giáo, ông cũng là người truyền bá đạo Phật tối Sri Lanka và trung tâm châu Á.

Vladimir Ilyich Lenin (1870-1924) [Chính trị]

Nhà cách mạng và lý thuyết chính trị người Nga. Lênin thiết lập Liên bang Xô-viết và cầm quyền lãnh đạo chính phủ (1917-1924). Sau thất bại trong cách mạng năm 1905, ông dành thời gian bị lựu đày viết rất nhiều sách cách mạng, bao gồm Dân tộc và Cách mạng, là đóng góp quan trọng nhất của ông vào học thuyết chính trị Marxist. Lênin đã vận dụng chủ nghĩa Marxist vào điều kiện nưốc Nga để hình thành chủ nghĩa Lênin. 

Vitus Bering (1680 -1741) [Khám phá & Chế ngự]

Nhà hàng hải người Đan Mạch, ông giá nhập hải quân của Sa hoàng Nga Peter đại đế và năm 1724 ông được cử đi thám hiểm hành trình đường thủy giữa Siberia và Bắc Mỹ. Được tiếp tế bằng đường bộ, ông căng buồm đi từ Kamchatka vào khu vực nay được gọi là biển Bering. Ông tiếp tục đi về phía Bắc qua một eo biển nay được đặt tên là eo biển Bering đi vào biển Bắc cực. Sương mù khiến ông không thể thấy được đại lục Bắc Mỹ, song hành trình của ông đã chứng minh được rằng nó đã không gặp đại lục châu Á. Năm 1741, ông lại nhổ neo đi tới Bắc Mỹ, đã thấy được bò biển và cập bến ở đảo Kayak.

Vidkun Quisling (1887-1945) [Chiến tranh]

Nhân vật ủng hộ phát xít người Na-uy. Vidkun donsson hỗ trợ Đảng Quốc xã xâm lược Na-uy và được Adolf Hitler cho lên làm người đứng đầu Na-uy. Ông bị bắt và bị giết vì tội phản quốc năm 1945. Từ ‘Quisling’ trong tiếng Na-uy có nghĩa là ‘kẻ phản quốc’.

Victor Emmanuel II (1820-1878) [Hoàng gia]

Vị vua của Sardinia từ năm 1849, và vua của Italy từ năm 1861 ông thất bại trong cuộc chiến với Áo năm 1848-1849 nhằm thông nhất Italy. Sau khi cha ông từ bỏ ngai vàng, Victor Emmanuel chuyển sang hoạt động chính trị và ngoại giao. Để đảm bảo sự hỗ trợ của Pháp, ông giao nộp Napoleon III xứ Savoy, và ông được cung cấp đủ nguồn lực để đánh bại quân Áo tại Magenta và Solferino năm 1859. Với sự hỗ trợ miễn cưỡng của lãnh tụ dân tộc Giuseppe Garibaldi, Victor Emmanuel được tôn là vua đầu tiên của Italy thông nhất và duy trì chế độ quân chủ lập hiến. Năm 1866, một hiệp ước với nước Phổ đảm bảo an ninh cho Viên. Việc quân đội Pháp thuộc Giáo hoàng rút lui vào năm 1871 cho phép thiết lập thủ phủ quốc gia ỏ Rome.

Vườn treo Babylon [Nghệ thuật & văn hóa]

Di tích nửa huyền thoại của Lưỡng Hà cổ đại. Khu vườn của cung điện hoàng gia Babylon này không hẳn được “treo” mà được đỡ bằng các tầng sân thượng được thiết kế khéo léo trên mái nhà. Nước từ sông Euphrates được dẫn lên để tưới cho khu vườn. Người ta cho rằng khu vườn được xây dựng bởi Vua Nebuchadnezzar II vào khoảng năm 600 trước Công nguyên hoặc bởi nữ hoàng ammuramat vài thế kỷ trước đó. Không có bất cứ hằng chứng khảo cổ nào cho thấy khu vườn đã từng nhưng nhiều nhà văn và vẻ đẹp ngoạn mục của công trình này.

Vạn Lý Trường Thành (thế kỷ VTI TCN) [Xã hội]

Du khách người Trung Quốc đang đi dọc Vạn Lý Trường Thành công trình xậy dựng duy nhất của con người nhìn thấy được từ qụỹ đạo trái đất. Công trình phòng thủ này bắt dầu từ vung đất sỏi đá phía Bắc đến bờ biển Vàng. Qua hàng thế kỷ, Vạn Lý Trường Thành được dùng làm thành trì và cộng sự của nhiều đời vuạ, chủ yếu để bảo vệ khỏi quân xâm lược.

Vasco Nunez de Balboa (1475 - 1519) [Khai phá & Chế ngự]

Nhà thám hiểm người Tây Ban Nha, Balboa đã tham gia chuyến thám hiểm xây dựng khu định cự mới tại Darien (nay là Panama) I là những người châu Âu định cư mới ở đại luc Mỹ. Năm 1513, ông dẫn đầu một đoàn thám hiểm gồm 190 người Tây Ban Nha và 1000 người Mỹ bản xứ thăm dò bờ biển Thái Bình Dương. Họ là những người châu Âu đầu tiên tới vùng bờ biển này từ phía Đông. Balboa tuyên bố rằng cả vùng biển và đất liền ở khu vực này đều là tài sản sở hữu của vua Tây Ban Nha.

Vasco da Gama (1460 -1524) [Khai phá & chế ngự]

Nhà thám hiểm, nhà hàng hải người Bồ Đào Nha. Ông là người châu Âu đầu tiên đến được Ấn Độ bằng con đường biển vòng qua châu Phi. Tháng 7 năm 1497, ông xuất phát từ Lisbon với bốn con tầu, lênh đênh trên biển 13 ngày không thấy đất liền cho tới khi đến Natal. Thủy thủ đoàn nổi loạn ngoài khơi, kẻ thù trên đất liền, bệnh sco- bút do thiếu vitamin C, nỗi khiếp sợ bão biển, tất cả đã gây trỏ ngại cho chuyến hành trình của ông, nhưng rốt cuộc, tháng 5/1948, ông đã cập bờ biển Malabar của Ấn Độ. Bằng một chuyến đi biển nữa, Da Gama đã lập nên các khu thực dân ở phía nam châu Phi, phá vỡ thế độc quyền trong buôn bán với Ấn Độ của người đạo Hồi và biến Lisbon thành trung tâm buôn bán các loại gia vị của châu Âu cũng như thành một thế lực trên thế giới.

Otto Von Bismarck (1815 - 1898) [Chính trị]

Liam Neeson trong vai Oscar Schindlér trong bộ phim đoạt giải Oscar của đạo diễn stephen Spieiberg-Danh sách của Schindler. Otto von Bismarck, thủ tướng nước Phổ và là đại pháp quan cửa Đức. Thủ tướng của nưóc Phổ (1832 - 1890) và là đại pháp quan của Đức (1871-1890). Bismarck đã bắt đầu biến các bang ở Đức thuộc quyền cai trị của vương triệu William I của nước Phổ, qua việc gây ra chiến tranh và thực hiện các liên minh chiến lược. Chiến tranh Pháp-Phổ (1870-1871) là một thất bại nhục nhã đối với người Pháp và William I được lên ngôi Hoàng đế Đức. Nhưng chính Bismarck, “đại pháp quan thép”, là người lãnh đạo châu Âu thực sự. Dưới sự cai trị của ông, nền công nghiệp Đức tăng vọt, đưa ra những cải cách xã hội cấp tiến và đất nước giành được những thuộc địa nước ngoài. Rẻ thù của ông là William II đã đánh bại ông vào năm 1890.

Olmec (1500-600 trước Công nguyên) [Xã hội]

Đầu đá khổng lồ của một vị thủ lĩnh Olmec được tìm thấy ở La Venta Tabasci, Mexico. Văn hóa tiền Columbia ở Trung Mỹ. Dân bản xứ sông ở vịnh Mêhicô và mở rộng thế lực đến vùng thung lũng Mehico và phía Đông Nam ở Trung Mỹ. Thủ đô San Lozenro bị phá hủy năm 900 trước Công nguyên và được thay thế bằng La Venta. Họ là người đầu tiên sử dụng đá trong kiến trúc và điêu khắc, tạo ra những đầu người bằng đá để trang trí đền chùa và quảng trường. Chữ viết Olmec là nền tảng của ngôn ngữ và văn hóa của họ ảnh hưởng đến toàn khu vực trong nhiều thê kỷ. Xã hội phức tạp và văn hóa dần dần thay đổi trong nhiều năm và vào thời điểm nào đó năm 600 trước Công nguyên, họ đã dừng việc chi phối trong khu vực. Họ đã tạo ra kim tự tháp lớn cao khoảng 30 mét (100 ft) ở các trung tâm văn minh và giao dịch buôn bán phát triển rộng rãi. Chúng được nhớ đến bỏi nghệ thuật khác thường, có thể thấy ở Villahẹrmo.